Rehabilitacja w chorobie zwyrodnieniowej
Przebieg choroby zwyrodnieniowej stawów
W dużym skrócie można powiedzieć, że choroba zwyrodnieniowa polega na stopniowym procesie degeneracji chrząstki stawowej. Chrząstka jest tkanką pokrywającą kość w miejscu jej ruchomego połączenia z inną kością. Umożliwia ona płynny i gładki ruch w stawie. Chrząstka nie jest unerwiona, nie ma też własnego ukrwienia – odżywiana jest na drodze dyfuzji z płynu stawowego. Niestety wraz z wiekiem zaczyna się ona zużywać, jej powierzchnia staje się chropowata, ruch nie jest już zupełnie płynny, a substancje odżywcze dostarczane są w coraz mniejszej ilości. Gdy nie występuje żadna inna, znana przyczyna zwyrodnienia stawów, mówimy o postaci idiopatycznej. Innym rodzajem jest wtórna choroba zwyrodnieniowa. Jest ona spowodowana m.in. urazem, wadami wrodzonymi, chorobą z autoagresją (RZS, ZZSK) lub innymi chorobami (cukrzyca, dna moczanowa itp.). Rehabilitacja w chorobie zwyrodnieniowej w dużym stopniu zależy od jej przyczyny i ma przede wszystkim charakter objawowy.
Pierwszym objawem jest ból pojawiający się podczas ruchu. Chrząstka stawowa nie jest wprawdzie unerwiona, jednak leżąca pod nią tkanka kostna już jak najbardziej. Zwiększone tarcie powoduje drażnienie receptorów bólowych. Charakterystycznym objawem jest także sztywność poranna. Chory po nocy musi „rozruszać” stawy, by móc normalnie funkcjonować. Podczas ruchu pojawiają się trzeszczenia i krepitacje. Bolesność danego segmentu przyczynia się do jego odruchowego oszczędzania, a więc nie używania pełnej siły mięśniowej i pełnego zakresu ruchu. To z kolei nieuchronnie prowadzi do jego osłabienia i przykurczu. Brak ruchu w stawie powoduje pogorszenie odżywiania chrząstki i tak koło się zamyka. Ostatecznym etapem choroby jest usztywnienie stawu. Gdy dojdzie do całkowitego zniszczenia chrząstki, powierzchnie stawowe zrastają się ze sobą, jakikolwiek ruch w segmencie staje się niemożliwy – następuje usztywnienie stawu.
Leczenie choroby zwyrodnieniowej
Choroba zwyrodnieniowa może dotyczyć każdego stawu. Najczęściej jednak atakuje stawy biodrowe (koksartroza), kolanowe (gonartroza) i kręgosłup. Procesu tego nie da się zatrzymać, można jedynie łagodzić jego skutki. Pierwszą linią obrony powinno być leczenie zachowawcze, a więc: rehabilitacja ruchowa, odciążenie stawu, krioterapia (leczenie zimnem). Jest to leczenie nieinwazyjne. Jego zaletą jest także brak skutków ubocznych i możliwość wykonywania wielu ćwiczeń samodzielnie przez pacjenta. Bardzo ważna jest także redukcja masy ciała – szczególnie gdy dotknięte chorobą są kolana, biodra czy kręgosłup. Wadą leczenia zachowawczego jest jego niska skuteczność w zaawansowanych stadiach choroby.
Rehabilitacja w chorobie zwyrodnieniowej powinna być też wspomagana farmakologicznie. W celu łagodzenia objawów stosuje się m.in. paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne, glukozaminy czy iniekcje dostawowe (glikokortykosterydy, kwas hialuronowy). Gdy leczenie zachowawcze nie jest wystarczające wykonuje się zabiegi chirurgiczne. Polegają one na wymianie główki lub panewki stawu. Operacja nosi nazwę endoprotezoplastyki i dotyczy najczęściej stawów biodrowych oraz kolanowych.
Rehabilitacja w chorobie zwyrodnieniowej
Rehabilitacja w chorobie zwyrodnieniowej ma kilka zadań. Najważniejszym z nich jest zapobieganie przykurczom, a więc utrzymywanie jak najdłużej pełnego zakresu ruchu w stawie. Jest to niezbędne dla zahamowania procesu obkurczania torebki stawowej. Pamiętajmy, że chrząstka odżywiana jest poprzez płyn stawowy, a do jego dystrybucji niezbędny jest ruch. Niemniej istotne jest wzmacnianie siły mięśniowej. Silne mięśnie dają lepszą stabilizację stawu, co zmniejsza siły ścierające jego powierzchnie. Staw, który jest niszczony przez proces zwyrodnieniowy powinien być w ruchu, ale powinien być to ruch z możliwie najmniejszym obciążeniem. Stąd istotna jest redukcja masy ciała oraz wzmocnienie mięśni tak, by to właśnie tkanki kurczliwe przejmowały większość obciążeń.
Cele terapii
W leczeniu zachowawczym stosuje się głównie klasyczną rehabilitację ruchową (kinezyterapię) oraz metody specjalne, jak np. PNF. Najlepiej gdy ćwiczenia prowadzone są indywidualnie z terapeutą, który może dobierać właściwy dla danego pacjenta opór oraz prowadzić ruch w najbardziej pożądanych kierunkach. Istnieją pewne stałe zależności w procesie zmniejszania się zakresu ruchu. Są one nazywane wzorcem torebkowym i determinują ruchy, które jako pierwsze ulegają ograniczeniu. Terapeuta pracujący z pacjentem powinien w pierwszej kolejności pilnować zakresu ruchu w tych właśnie kierunkach. W odtwarzaniu ruchomości stawów świetnie znajdują też zastosowanie elementy terapii manualnej – trakcje, ślizgi itp. Wykorzystujemy tutaj przede wszystkim metodą Mulligana lub Kaltenborna. Są to metody, które dają możliwość stymulowania ruchu w stawie z jego odciążeniem. Jest to szczególnie ważne w sytuacji gdy normalny ruch powoduje ból i dyskomfort pacjenta. Dzięki zastosowaniu zasad terapii manualnej możemy odciążyć powierzchnie stawowe, zminimalizować tarcie pomiędzy nimi, jednocześnie wprowadzając element ruchu.
Trzeba mieć na uwadze, że nawet jeżeli nie uda się utrzymać do końca stuprocentowej sprawności chorego to właściwie prowadzone leczenie zachowawcze może zdecydowanie opóźnić pogorszenie stanu zdrowia.
Autor: Paweł Grzebień – mgr fizjoterapii, terapeuta Bobath, dyplomowany terapeuta PNF
Czytaj także:
Rehabilitacja po endoprotezie biodra
Aktywność ruchowa a zdrowie seniorów
Rehabilitacja ortopedyczna – charakterystyka
Rehabilitacja ortopedyczna – cennik
| Czas wizyty | Pojedynczy zabieg | Pakiet 10 zabiegów | |
| Gabinet | 30min | 60zł | 500zł |
| 60min | 90zł | 800zł | |
| Wizyta domowa | 60min | 120zł | 1000zł |
W przypadku wizyt domowych poza terenem Krakowa lub w strefie płatnego parkowania obowiązuje dopłata. Sprawdź szczegóły w zakładce cennik.
Wypróbuj nasz zabieg rehabilitacji ortopedycznej! Zapisz się na pierwszą wizytę tutaj lub pod nr telefonu 692-537-153.