Rehabilitacja ortopedyczna
Rehabilitacja ortopedyczna zajmuje się układem ruchu
Jej głównym zadaniem jest przywracanie sprawności motorycznej, utraconej w wyniku urazu, choroby, wad wrodzonych i nabytych w obrębie układu kostno-stawowego. Fizjoterapeuta, specjalizujący się w ortopedii stara się w maksymalnym możliwym stopniu odtworzyć zaburzone funkcje ruchowe organizmu. Gdy nie jest to możliwe w pełnym zakresie będzie się starał wykorzystać zjawiska kompensacyjne i adaptacje w celu ukrycia wady.
Do najczęstszych przypadków, w których sprawdza się rehabilitacja ortopedyczna należą:
- stany po operacjach naprawczych (np. endoprotezy stawowe, zespolenia złamań),
- stany po urazach (naciągnięcia, naderwania mięśni, skręcenia stawowe, zapalenia ścięgien itp.),
- stany po zabiegu artroskopii,
- wady wrodzone (np. nierówność kończyn),
- następstwa choroby zwyrodnieniowej stawów,
- następstwa leczenia chorób nowotworowych,
- następstwa amputacji kończyn.
Najważniejsze narzędzia w ręku terapeuty
Do zabiegów z zakresu rehabilitacji ortopedycznej należą ćwiczenia ruchowe, masaż i terapia manualna oraz zabiegi fizykoterapeutyczne (laser, prądy etc.). Te ostatnie, choć bardzo lubiane przez pacjentów, mają jednak niewielką skuteczność. Dobrze dobrana kinezyterapia w połączeniu z terapią manualną jest niezastąpiona.
Do prawidłowego, ekonomicznego i naturalnego ruchu potrzebna jest współpraca wszystkich ogniw układu kostno-stawowego. Zaburzenie pracy jednego z segmentów rzutuje na kolejne. Dzieje się tak dlatego, że sąsiednie stawy muszą przyjąć na siebie więcej pracy, aby skompensować ograniczenie. W celu rozluźnienia tkanek miękkich stosuje się m.in. masaż, stretching (rozciąganie) czy techniki punktów spustowych. Po właściwym przygotowaniu odpowiednich struktur można przystąpić do przywracania fizjologicznego zakresu ruchu w stawie. Tu sprawdzają się techniki manualne, takie jak mobilizacje i manipulacje stawowe, ślizgi, trakcje, oraz redresje. Na koniec terapii warto utrwalić efekt poprzez zastosowanie ćwiczeń wzmacniających lub energicznego masażu, a także edukację pacjenta oraz zalecenie zadania domowego.
Rehabilitacja ortopedyczna – skuteczność i bezpieczeństwo
Zasadność stosowania zabiegów rehabilitacyjnych w celu łagodzenia następstw urazów i wad narządu ruchu jest powszechnie przyjęta i nie budzi wątpliwości środowiska naukowego. Dodatkowym atutem jest tu praktycznie brak skutków ubocznych prowadzonej terapii. Oczywiście warunkiem jest odpowiednie zastosowanie się do wskazań i przeciwwskazań. Najczęściej działania niepożądane ograniczają się do wystąpienia miejscowego bólu, zaczerwienienia czy obrzęku. Objawy te nie są jednak oznaką pogorszenia stanu zdrowia, a naturalnym towarzyszem procesów regeneracyjnych. Leczenie ruchem – w przeciwieństwie do zabiegów chirurgicznych – cechuje bezinwazyjność. Nie powoduje zatem dodatkowych ograniczeń ruchomości, spowodowanych przez powstające na uszkodzonych tkankach blizny. W wielu przypadkach warto więc rozważyć fizjoterapię jako alternatywę leczenia inwazyjnego. Gdy jednak jest ono nieuniknione – rehabilitacja ortopedyczna spełnia ważną rolę w powrocie organizmu do sprawności.
Autor: Paweł Grzebień – mgr fizjoterapii, terapeuta Bobath, dyplomowany terapeuta Bobath
Czytaj także:
Bóle dolnego odcinka kręgosłupa
Masaż klasyczny
Rehabilitacja neurologiczna – charakterystyka