Jak powinna wyglądać pielęgnacja pacjenta po udarze?
Udar mózgu to ciężka choroba, która potrafi całkowicie zmienić życie człowieka. Jego nadejście bywa niespodziewane i nierzadko wymaga całkowitej reorganizacji życia codziennego. Proste czynności, które pacjent wykonywał automatycznie nagle stają się barierą nie do przejścia. Chory wymaga pomocy w wielu aspektach życia codziennego. Pierwsze dni pacjent spędza zwykle w szpitalu. Rodzina i bliscy często zadają sobie wówczas pytanie: jak powinna wyglądać pielęgnacja pacjenta po udarze? Co można zrobić, by skutecznie mu pomóc i jak ograniczyć skutki udaru? Niestety wiele działań podejmowanych w dobrej wierze jest przyczyną powiększenia niepełnosprawności. Warto więc od początku wiedzieć co należy robić, a czego absolutnie się wystrzegać u chorego po udarze mózgu.
Właściwe pozycjonowanie
Pierwszą rzeczą, na jaką powinniśmy zwrócić uwagę u pacjenta neurologicznego jest właściwe układanie w łóżku. Już od pierwszej doby po incydencie osłabienie mięśni posturalnych, w tym przepony powoduje uruchomienie strategii kompensacyjnych. Jest to przyczyną późniejszych przykurczy, które szczególnie dotkliwie zaznaczają się w dłoni kończyny bezpośrednio zajętej. Aby ograniczyć ryzyko ich wystąpienia należy zastosować pas biodrowy, który da zewnętrzną stabilizację dla mięśni wentralnych oraz zapewni podparcie głównemu mięśniowi wdechowemu – przeponie. Zrezygnujmy też z dmuchanego materaca przeciwodleżynowego, a także nie poddawajmy trójkąta na wysięgniku. Wzmagają one patologiczne napięcie mięśniowe oraz utrwalają reakcje stowarzyszone. By zapobiec odleżynom konieczne będą zmiany pozycji co 2-3 godziny przez całą dobę!
“Przyjazne” otoczenie pacjenta
Stawem szczególnie zagrożonym jest bark po stronie bezpośrednio zajętej chorobowo. W pierwszych dniach po udarze mięśnie są wiotkie, co stwarza ryzyko podwichnięcia. Nigdy nie należy ciągnąć za porażone ramię! Przy obracaniu i podciąganiu pacjenta zawsze trzeba ustabilizować łopatkę. Porażona dłoń także wymaga właściwego zabezpieczenia i ułożenia.
Należy również zwrócić uwagę na ilość bodźców, jaka dociera do pacjenta. Przeważnie jest ich zdecydowanie zbyt dużo – migające świetlówki, włączony telewizor lub radio, odgłosy sprzętów medycznych, rozmowy innych pacjentów…W takich warunkach ciężko o koncentrację podczas ćwiczeń, które na wczesnym etapie prowadzone są przede wszystkim w łóżku chorego.
Po pierwsze: nie szkodzić
Jak widać jest wiele rzeczy, na które należy zwrócić uwagę, by nie zaszkodzić pacjentowi. Aby zapewnić dobre warunki choremu, warto poprosić o konsultację odpowiedniego specjalistę. Trzeba także zrozumieć, że udar to nie tylko osłabienie siły kończyn i mięśni posturalnych. Uszkodzenie mózgu wywołuje także szereg zaburzeń poznawczych. Chorzy mają kłopot z komunikacją (werbalną i niewerbalną), określaniem własnego ciała w przestrzeni, depresję czy problemy z przełykaniem. Właściwe zrozumienie zachowania pacjenta jest więc kluczem do sukcesu. Rehabilitacja neurologiczna jest skomplikowanym procesem, wymagającym dużo wiedzy i doświadczenia.
Autor: Paweł Grzebień – mgr fizjoterapii, terapeuta Bobath, dyplomowany terapeuta PNF
Czytaj też:
Rehabilitacja neurologiczna – charakterystyka
Udar mózgu – objawy, rehabilitacja, rokowanie
Podstawowe błędy w rehabilitacji neurologicznej – cz. 1